Londyn, Central Saint Martins College of Art and Design

Kinga Nowak

Wobec potrzeby dyskusji o programie i strukturze Akademii, oraz jej roli w dzisiejszych realiach i współczesnym świecie sztuki przedstawiam tekst o Central Saint Martins College of Art and Design. Miałam okazję przyglądać się przez ostatnie kilka miesięcy funkcjonowaniu University of the Arts London (pod tym szyldem funkcjonuje 6 szkół, m. in. Central Saint Martins College of Art and Design) i starałam się prześledzić dość skomplikowaną strukturę tego uniwersytetu. Niewątpliwie program tej szkoły zrobił na mnie wrażenie.

Przede wszystkim szkoła jest rodzajem pomostu pomiędzy nauką, studiami a pracą. To tyczy się wszystkich kierunków – od tych najbardziej użytkowych po ściśle artystyczne. Jej zadaniem jest umożliwienie studentom szybkiego i sprawnego wejścia w życie zawodowe (tym bardziej, że wiele osób kończy studia po dyplomie licencjackim). Istnieje więc bardzo silne wsparcie zawodowe dla studentów. Jest organizacja ECCA (Enterprise Center for the Creative Arts), która pomaga w staraniu się o granty na projekty, jest bazą kontaktów i oferuje doradztwo prawne. Ta organizacja w każdym trymestrze organizuje Enterprise Week, na którym studenci mogą się dowiedzieć jak funkcjonuje rynek w którym chcieliby pracować: sztuki, reklamy, mody, grafiki, mediów, jak znaleźć pracę w zawodzie i z czym łączy się taka praca, jak powinno być skonstruowane portfolio. Na konferencje zapraszane są osoby, które dzielą się swoim doświadczeniem, często są to byli studenci, są to też profesjonaliści z różnych dziedzin, działający na rynku od lat. Na takich spotkaniach można dowiedzieć się na przykład jak zaplanować zbiorową wystawę (wynajęcie przestrzeni galeryjnej, kuratorowanie wystawy, PR), jak pracować jako artysta sztuk wizualnych (spotkanie z artystami i pracownikami wiodących galerii), jak budować sieć kontaktów i mówić o swojej pracy, jak wyceniać i sprzedawać swoją kreatywną pracę. Oprócz tego można skorzystać z technicznych wskazówek i nauczyć się np. zbudować prostą stronę internetową, zabezpieczać i dzielić się materiałami zdjęciowymi online. Dla osób zainteresowanych projektowaniem są spotkania z grafikami i osobami zatrudniającymi freelancerów. Można się też dowiedzieć jak zdobyć granty na rozpoczęcie własnej działalności - gdzie ich szukać, w jaki sposób wypełniać, czy jak stworzyć swoją markę. Wydawany jest przewodnik po roku dyplomowym, w którym można znaleźć rady, jak stawiać pierwsze kroki jako samodzielny artysta, oraz szukać pracy w dziedzinach powiązanych ze sztuką. Są tam podane przydatne adresy i strony internetowe organizacji wspomagających artystów (granty, stypendia itp.). Istnieje również agencja pracy, gdzie firmy składają swoje oferty skierowane zarówno do studentów, jak i do absolwentów. Tam można też znaleźć informacje dotyczące praktyk. Jest Innovation Center – miejsce gdzie można zgłaszać innowacyjne, niekonwencjonalne pomysły i rozwiązania, które mogą być wykorzystane w innych dziedzinach. Od początku studiów duży nacisk położony jest na pracę zespołową i działanie również poza uczelnią, ze względu na znaczenie siatki znajomości, którą buduje się już podczas studiów.

Jednocześnie szkoła stawia sobie za zadanie stworzyć artystów, którzy będą brali czynny udział w życiu artystycznym i w świecie sztuki. Musi więc wyposażyć swoich studentów w narzędzia, dzięki którym będą mogli oni zrozumieć i poruszać się po sztuce współczesnej po to, by stali się wpływową jej częścią. W związku z tym szkoła na bieżąco rekonstruuje swoją strukturę, tak, aby była ona dopasowana do aktualnych potrzeb. Podczas studiów, jest okazja, aby zapoznać się z pracą wielu artystów, są organizowane spotkania, wykłady ludzi związanych z rynkiem sztuki, kuratorami, krytykami, właścicielami galerii, dyrektorami muzeów. Studenci muszą znać kulisy.

Według moich obserwacji w kształceniu nacisk jest położony przede wszystkim na:
kreatywność
samodzielność (własny program)
umiejętność zorganizowania własnej pracy
eksperymentalne podejście do sztuki i łączenie dyscyplin
umiejętność krytycznej oceny swojej pracy
umiejętność świadomego określenia swojego miejsca w sztuce współczesnej
umiejętność analizy aktualnej sytuacji sztuki, krytyczne podejście do sztuki
pracę zespołową
przedsiębiorczość

Podczas przeglądów studenci rozliczani są z własnego programu. Studenci ostatniego roku sami organizują końcową wystawę, wernisaż, a także wydają zbiorowy katalog (sami szukają sponsorów), dzielą się zadaniami – sponsorzy, promocja wystawy (media), projekt katalogu, organizacja wernisażu. Do komisji dyplomowych zapraszani są artyści spoza szkoły, praca pisemna jest oceniana przez tutora i dyrektora kursu, nie jest odczytywana publicznie, ale dostępna jest pod pracami. Na stronie internetowej szkoły można znaleźć informacje o sukcesach absolwentów (udział w ważnych wystawach, stypendia, nagrody). W materiałach promocyjnych szkoły jest bardzo dużo wywiadów ze studentami o ich studiach, planach, doświadczeniach, są wywiady z absolwentami, o tym jak wygląda życie po studiach, na co warto zwrócić uwagę studiując, co będzie przydatne w późniejszej pracy.

Poniżej zamieszczam fragmenty programu CSM. Uważam, że program ten bardzo trafnie określa problemy, jakich dotyka współczesna sztuka i z jakimi mierzą się dziś artyści. Zwróćcie uwagę, na strukturę szkoły, nie ma wydziałów, są ścieżki 2D, 3D i 4D, odpowiadające zainteresowaniom. Każda ze ścieżek podzielona jest na 3 etapy, czyli kolejne 3 lata studiów. Jak wynika z programu, studenci są niejako „programowo” zachęcani do podważania i kwestionowania, do dyskutowania i do samodzielnego ustanawiania ram programu, dzieła sztuki i decydowania o swojej drodze twórczej.




PROGRAM CSM Fine Arts (fragmenty)
tłum. Magnezja

Dla wyjaśnienia: studia są 2-stopniowe, studia licencjackie (3 lata), studia magisterskie (2 lata). Licencjat poprzedza rok lub dwa lata tzw. Fundamentu (w tym czasie można się zorientować w swoich zainteresowaniach i przygotować teczkę).

Profil kandydata
Poszukujemy kandydatów, którzy są gotowi kwestionować utarte postawy i dokonywać krytycznej oceny a ponadto odznaczają się potencjałem rozwoju jako nowatorscy artyści.
(...)

Studia licencjackie
Treści programowe
W kraju i za granicą nasz program studiów cieszy się opinią awangardowego, jeśli chodzi o działania i koncepcje w zakresie sztuk wizualnych. Program daje możliwości i zapewnia elastyczne podejście do sztuki, odpowiadające współczesnemu środowisku kulturalnemu i społecznemu, które ulega szybkim przemianom. Zachęcamy studentów do własnych poszukiwań i dociekań prowadzonych za pośrednictwem takich dyscyplin, jak rysunek, malarstwo, druk, obraz fotograficzny, rzeźba, performance, film, wideo i media cyfrowe. W celu realizowania własnych pomysłów i zainteresowań studenci specjalizują się w określonej technice lub realizują prace w różnych technikach należących do wybranego zakresu. Program jest praktyczny i ma na celu rozwijanie potencjału studentów poprzez zgłębianie technik odpowiadających ich koncepcjom.

Struktura programu studiów
Naczelną zasadą studiów jest promowanie nowatorstwa koncepcyjnego, formalnego i technicznego w ramach krytycznego, uświadomionego kontekstu. Studenci uczą się, tworząc dzieła sztuki i weryfikując koncepcje w drodze dyskusji w podgrupach na danym roku, podczas konwersatoriów, seminariów i warsztatów, pod opieką i ze wsparciem szerokiego grona pedagogów posiadających bogate doświadczenie i wiedzę praktyczną oraz krytyczną.
Dynamiczny program, obejmujący teorię, wykłady i seminaria, stanowi uzupełnienie i poszerzenie ćwiczeń warsztatowych i zapewnia kontekst krytyczny dla rozwoju pracy studentów. (...) Zachęcamy studentów poszczególnych specjalności do dialogu i dzielenia się spostrzeżeniami, tak w ramach grup konwersatoryjnych, jak i na szerszym forum studenckim. Program warsztatowy obejmuje analizy krytyczne, projekty i prezentacje i jest realizowany pod kierownictwem czołowych artystów i teoretyków sztuki. Studenci mają również stały dostęp do literatury specjalistycznej oraz wsparcia technicznego.

Opis ścieżki kształcenia
Oferujemy trzy ścieżki kształcenia:

• 2D: Rysunek, malarstwo, druk, obraz fotograficzny, obrazowanie cyfrowe, instalacja
Ścieżka kształcenia 2D skupia się na malarstwie, fotografii, rysunku, grafice warsztatowej i tworzeniu obrazów cyfrowych oraz na związkach między tymi technikami, z uwzględnieniem odpowiednich kwestii praktycznych, koncepcyjnych, historycznych i teoretycznych. Studenci zajmują się badaniem i analizowaniem statusu obrazu nieruchomego i sposobów przedstawienia we współczesnym kontekście.

• 3D: Rzeźba, instalacja
Ścieżka kształcenia 3D propaguje stosowanie różnorodnych metod, wykorzystujących możliwości tworzenia treści empirycznej, jakie dają obiekt, materiał, przestrzeń i kontekst. Studenci uzyskują podstawy technik i procesów, a także poznają ramy krytyczne i refleksyjne, które umożliwiają im badanie i rozwój poprzez wykorzystywanie pełnej gamy możliwości twórczych, od rzeźby i instalacji po podejście dokonujące i dokumentalne.

• 4D: Performance, film, wideo, media cyfrowe, instalacja.
Strukturę ścieżki kształcenia 4D określa wspólna otwarta przestrzeń studia, która ma generować dynamikę sprzyjającą współpracy i interakcji. Kładziemy nacisk na eksperymentowanie, krytyczne i refleksyjne zaangażowanie w materiał filmowy, wideo, dźwiękowy, instalacyjny i performance w odniesieniu do archiwizacji, architektury, otoczenia, zdarzenia, przestrzeni, działań kuratorskich i nieprzewidzianych zdarzeń.

Ścieżki kształcenia są dostosowane do konkretnych środków i wspomagają działania studentów specjalizujących się w określonych dziedzinach, wszyscy studenci mają jednak możliwość uzyskania dostępu do warsztatu dla potrzeb realizacji pracy studyjnej. Studenci poznają program określonej ścieżki kształcenia, zachęcamy ich jednak również do współpracy, dzielenia się pomysłami z osobami realizującymi inne ścieżki i korzystania z możliwości współpracy ze studentami poznającymi inne dziedziny twórczości.




Etap 1
Wprowadzenie:
Pierwszy etap to ogólne wprowadzenie do twórczości artystycznej z perspektywy wybranej ścieżki kształcenia. Po określeniu podstawowego obszaru umiejętności student powinien wypracować własny sposób twórczego działania w drodze określonej specjalizacji lub poprzez wypróbowywanie zróżnicowanych technik. W ostatnim semestrze zakres pracy studenta zostanie poszerzony o projekt zewnętrzny, który wymaga udziału w realizacji poza środowiskiem uczelni.

Etap 2
Rozwój:
To decydujący okres rozwoju, w którym student zaczyna brać na siebie coraz większą odpowiedzialność za niezależną, samodzielną twórczość. Powinien również wypracować własny system tworzenia i krytycznej oceny swoich prac. Na tym etapie student ma także obowiązek przeanalizować swoją pracę w kontekście pracy innych i rozwijać umiejętności współpracy w ramach grupowego projektu kuratorskiego.

Etap 3
Utrwalenie:
Okres utrwalenia wiadomości polega na zebraniu tego, czego studenci nauczyli się od początku studiów. Na tym etapie kładziemy nacisk na ponoszenie osobistej odpowiedzialności za prowadzenie własnej działalności, co ma przygotować studentów do prowadzenia profesjonalnej działalności artystycznej. Studenci ustalają, opracowują i realizują program pracy własnego pomysłu.
(...)

Studia magisterskie
Treści programowe
Studia polegają na badaniu i propagowaniu współczesnej twórczości artystycznej. Celem studiów jest określanie i kwestionowanie granic sztuki.
Angażujemy się w generowanie współoddziaływania koncepcji, procesu i realizacji oraz w tworzenie warunków dla studentów o potencjalnie odmiennych zainteresowaniach, wykształceniu i ambicjach. Poszukujemy zaangażowanych, ambitnych artystów praktyków o zróżnicowanym doświadczeniu, zainteresowanych rozwijaniem krytycznej twórczości artystycznej w celu wykorzystania jej w budowaniu dalszej kariery międzynarodowej.

Prace studyjne (...) są badane i urealniane w drodze dyskursu krytycznego prowadzonego w ramach grup seminaryjnych, grupowych dyskusji krytycznych, indywidualnych konwersatoriów i programu ram krytycznych, obejmującego wykłady i seminaria. Teoria krytyczna nie jest stosowana odrębnie, ale traktowana jako dynamiczny, integralny aspekt twórczości – jesteśmy oddani podejściu umieszczania teorii w jądrze twórczości artystycznej.(...)
W trakcie nauki studenci są motywowani do osiągania wysokiego poziomu twórczości i uzyskania świadomości aktualności dostępnej sztuce międzynarodowej. Celem studiów jest, aby absolwenci mogli się poszczycić rozwiniętą, refleksyjną i bardzo profesjonalną twórczością. (...) Pragniemy wykorzystywać interakcje grupowe jako strategię nauczania i uczenia się przy udziale wykwalifikowanych pracowników akademickich i technicznych.

Archiwum Stanleya Kubricka

Struktura programu studiów
Podstawą ścieżki rozwoju każdego studenta jest propozycja przebiegu studiów, czyli streszczenie, które określa indywidualny program pracy studenta do momentu uzyskania stopnia magistra. Propozycja przebiegu studiów ma być stale rewidowana i opracowywana w miarę uczęszczania na kolejne zajęcia. Rozwijaniu umiejętności badawczych i twórczości studenta będą sprzyjać konwersatoria, warsztaty, seminaria i prezentacje. Program ram krytycznych, obejmujący wykłady i seminaria, to centralny, stały element programu kształcenia, którego rezultatem jest przedstawienie pracy badawczej.

Celem programu jest przyjęcie samej twórczości artystycznej za klucz do związku sztuki i teorii oraz badanie, jakie rodzaje wiedzy uzyskujemy w drodze realizowania twórczości artystycznej.

Początkowe seminaria badawcze i rozwoju artystycznego mają na celu uświadomienie młodym studentom ważnych aspektów twórczości i zachęcenie ich do podważania koncepcji krytyki artystycznej i metod badawczych. W zajęciach biorą udział współcześni artyści i osoby zawodowo związane ze sztuką, analizując i propagując koncepcje obecne w świecie sztuki i na rynku sztuki.

Ćwiczenia z reklamy

Zainteresowanych pełnym programem zachęcam do odwiedzenia strony www.csm.arts.ac.uk